کارنامه نفتی کشور قبل و پس از برجام/ سرکوب نرخ ارز در دولت قبل کار دست مردم داد
تاریخ انتشار: ۲۸ آذر ۱۴۰۱ | کد خبر: ۳۶۶۴۹۲۳۷
به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری فارس، تحریم یکی از مسائل اساسی اقتصاد ایران است که نحوه مواجهه با آن محل اختلاف جریانات سیاسی مختلف در کشور بوده است.
در مواجهه با این پدیده بیرونی دو راهبرد متفاوت ارائه شده است که شامل «توافق با آمریکا برای رفع تحریم» و «بیاثر کردن تحریمها» است.
دولت تدبیر و امید با اتخاذ راهبرد اول قصد داشت که سایه تحریم را از سر کشور بردارد و با «افزایش فروش نفت» و «جذب سرمایهگذاری خارجی»، اقتصاد ایران را سروسامان بدهد، خوب است ثمره این راهبرد را در 8 سال 1392 تا 1400 طبق منابع آماری داخلی و خارجی مورد بررسی قرار دهیم.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمیشوند!
*تاثیر «تقریبا هیچ» برجام بر صادرات نفت ایران
تصویر 1، نمودار صادرات نفت ایران طبق آمار اوپک است. همانطور که در تصویر مشاهده میشود بعد از اجرای برجام صادرات نفت ایران از یک به دو میلیون بشکه در روز افزایش یافت، اما بعد از خروج آمریکا از برجام، رقم صادرات به یک میلیون بشکه سابق برنگشت و به کمتر از 100 هزار بشکه در روز رسید.
تصویر 1
در ابتدا اینگونه به نظر میرسد که برجام اثر مثبتی بر فروش نفت ایران داشته است، اما اگر دقیقتر نگاه کنیم، مشخص میشود که برجام در طول دوره اجرا یک هزینه پنهان بر صادرات نفت ایران اعمال کرد که اثرش را بعد از خروج آمریکا گذاشت.
در دوره اجرای برجام، همه زیرساختهای دور زدن تحریم افشا، مستهلک و کنار گذاشته شد، به همین دلیل بعد از خروج آمریکا از برجام، صادرات نفت ایران به یک میلیون بشکه سابق برنگشت و به کمتر از 100 هزار بشکه در روز رسید و سپس باوجود شیوع کرونا، با ایجاد زیرساخت دور زدن تحریمها، دوباره صادرات نفت ایران افزایش یافت.
در نتیجه مجموع هزینه و فایده برجام موجب شد که صادرات نفت ایران در طول دولت یازدهم و دوازدهم روی 1.1 میلیون بشکه در روز باقی بماند و تغییر محسوسی نسبت به قبل از برجام و شرایط فعلی نداشته باشد.
در تصویر 2 به خوبی نمایان است که چگونه هزینه و فایده برجام سربهسر شده است.
تصویر 2
* جذب سرمایهگذاری خارجی در دوره برجام، یک سوم دولت رئیسی
اما برای بررسی میزان موفقیت برجام در جذب سرمایهگذاری خارجی به گزارشات و اظهارات رئیس سازمان سرمایهگذاری و کمکهای اقتصادی و فنی ایران مراجعه میکنیم.
علی فکری، رئیس سازمان سرمایهگذاری، در این باره توضیح میدهد: توتال در سالهای بعد از برجام آمده بود تا با یک نمایش، اراده سیاسی اروپا برای حضور در ایران را القا کند؛ اما واقعیت این بود که اروپا هیچگاه نخواست موانع همکاریهای راهبردی اقتصادی با ایران را رفع کند. بعد از برجام حدود ۱۰.۴ میلیارد دلار سرمایه خارجی در کشور جذب شد، درحالیکه از این مقدار فقط مجوز ۱.۵ میلیارد دلار سرمایهگذاری خارجی باطل نشد.
طبق گزارش این سازمان، در سال اول دولت سیزدهم برای ۸.۹ میلیارد دلار سرمایه خارجی مجوز صادر شد. از این مقدار تاکنون 5 میلیارد دلار مجوز معتبر باقی مانده و ۳.۹ میلیارد دلار از مجوزها در سال اول دولت سیزدهم باطل شده است.
به بیان دیگر جذب سرمایهگذاری خارجی در دولت سیزدهم و بدون برجام بیش از 3 برابر دوران اوج اجرای برجام بوده است که حاکی از ناتوانی برجام در جذب سرمایهگذاری خارجی است.
اما چرا برجام نتوانست کمکی به جذب سرمایهگذاری خارجی کند؟ زیرا این توافق تضمینی برای پوشش ریسک سرمایهگذاران خارجی نداشت و طبیعتا احیای برجام همین اندک سرمایهگذاری خارجی را نیز در پی نخواهد داشت، زیرا شرکتهای خارجی رفتار سیاسی آمریکا و متعهد نبودن این کشور به توافق را یکبار به چشم دیدهاند.
*روایتی از یک آرامش قبل از طوفان در اقتصاد ایران
حال سوال اساسی اینجاست که چرا با وجود ناکامی برجام در دو ماموریت ذکر شده، وضعیت معیشتی مردم در دو سال اجرای این توافقنامه بدتر نشد، مثلا نرخ دلار ثابت باقی ماند درحالی که بعد از خروج آمریکا از برجام و در حال حاضر قیمت دلار در حال افزایش است و سفره مردم در حال کوچکتر شدن؟
به طور کلی مشکلات اقتصادی کشور ریشه داخلی دارد که میتوان صدها مورد آن را ذکر کرد. در دوره اجرای برجام، دولت روحانی با اعمال سیاستهای پولی و مالی نادرست، به صورت دستوری مانع از افزایش قیمت ارز شد و همین عامل موجب شد فنر قیمت ارز فشرده و فشردهتر شود و با خروج آمریکا از برجام و ایجاد شوک، این فنر به ناگهان آزاد شده و قیمت دلار از 3 به 30 هزار تومان افزایش یابد.
در واقع افزایش جهشی قیمت ارز به دلیل خروج آمریکا از برجام نبود بلکه ریشه در تعمیق ایرادات ساختاری اقتصاد ایران در دولت روحانی داشت و این اقدام آمریکا، انرژی فعالسازی اولیه برای رها شدن فنر قیمت ارز را فراهم کرد که پیشتر به صورت دستوری و غیرواقعی ثابت نگهداشته شده بود.
مسعود براتی کارشناس اقتصاد بینالملل در این باره میگوید: تحریم بیشتر از این که خودش قدرت داشته باشد، روی گسلهای اقتصادی کشور سوار میشود و هدفگیری گسلهای داخلی را با دقت انجام میدهد. اگر گسل داخلی انرژی داشته باشد تخلیه میشود و فشار بسیار زیادی در نتیجه این اقدام به اقتصاد کشور وارد میشود و اگر این گسل پر انرژی نباشد، تخلیهای نیز صورت نمیگیرد.
وی افزود: اجازه دهید با ذکر یک مثال این موضوع را توضیح دهم؛ در دی ماه ۹۶ شبکه صرافیهای ایران در کشور امارات ضربه خورد که این موضوع ناشی از اعمال قانون کاتسا و تأسیس مرکز هدفگیری تأمین مالی تروریست در عربستان بود. البته افرادی که از داخل، اطلاعات شبکه صرافی ما را لو داده بودند، در وارد شدن ضربه به شبکه صرافی ایران نقش داشتند.
براتی گفت: در این بین هر چند ضربه وارده به شبکه صرافی ایران خیلی جدی نبود، اما این فشار ناشی از تحریم بر یک گسل پر انرژی بر اقتصاد ایران سوار شد. در زمان بروز این اتفاق، حجم نقدینگی سرسامآوری توسط نظام بانکی ما خلق شده بود و از ۵۰۰ هزار میلیارد تومان به ۱۸۰۰ هزار میلیارد تومان رسیده بود. در نتیجه با اعمال یک محرک تحریمی، یک انفجار بزرگ در اقتصاد ایران ناشی از گسل به وجود آمده از خلق نقدینگی رخ داد.
این کارشناس حوزه تحریم گفت: اما شما اتفاق دی ۹۶ را با خرداد ماه ۹۸ مقایسه کنید که در این دوره بانک مرکزی ایران پس از خروج آمریکا از برجام، تحریم تروریستی میشود. ضربه این تحریم نسبت به تحریم سال ۹۶ بزرگتر بود، اما بر روی گسلی سوار شده بود که انرژی زیادی نداشت، در نتیجه انفجاری در اقتصاد کشور رخ نداد. این موضوع نشان میدهد که تحریم یک محرک است و بر روی گسلهای اقتصادی کشور سوار میشود و به خودی خود انرژی ندارد.
* نمیتوان مشکلات ساختاری اقتصاد ایران با برجامدرمانی حل کرد
بنابراین گزارش در حال حاضر سیاست دولت سیزدهم بر اعمال قیمت دستوری و غیرواقعی برای ارز نیست و تصمیم گرفته است همزمان با انجام اصلاحات ساختاری مثل حذف ارز 4200 تومانی، مانع از افزایش تدریجی قیمت ارز نشود تا اقتصاد ایران حداقل پیشبینیپذیر باشد و قیمت ارز به صورت جهشی افزایش پیدا نکند.
در مجموع مشکلات اصلی اقتصاد ایران، ریشه داخلی دارد که بدون حل آنها، در مجموع تغییری در معیشت مردم ایجاد نمیشود و نمیتوان مشکلات ساختاری اقتصاد ایران با برجامدرمانی حل کرد.
پایان پیام/
منبع: فارس
کلیدواژه: تحریم صادرات نفت سرمایه گذاری خارجی قیمت ارز سرکوب قیمت ارز خروج آمریکا از برجام جذب سرمایه گذاری خارجی بعد از خروج آمریکا صادرات نفت ایران اقتصاد ایران میلیارد دلار میلیون بشکه دولت سیزدهم اجرای برجام بشکه در روز شبکه صرافی قیمت ارز
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را بهطور اتوماتیک از وبسایت www.farsnews.ir دریافت کردهاست، لذا منبع این خبر، وبسایت «فارس» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۶۶۴۹۲۳۷ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتیکه در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
روحانی: برجام بازدارندگیمان را افزایش داد | امروز دعوا بر سر ساخت مسجد است | ساکت ننشینیم، مردم را به پشتیبانی از نظام تشویق کنیم | مگر در انقلاب با زور مردم را باحجاب کردیم؟
حسن روحانی رمز توفیق برجام را حمایت ۸۰ درصدی مردم از آن عنوان کرد و گفت: تکیهگاه ما در مذاکرات برجام مردم بودند. در تمام نظرسنجیها حتی نظرسنجیهایی که مخالفین دولت انجام دادند، نشان میداد ۸۰ درصد مردم موافق مذاکرات برجام بودند. چون اکثریت مردم پشتوانه برجام بودند، این قانون به تصویب رسید وگرنه نمیگذاشتند برجام تحقق پیدا کند.
حجتالاسلام و المسلمین حسن روحانی در جلسه دورهای خود با وزیران و معاونان رئیسجمهور در دولتهای یازدهم و دوازدهم که دیروز برگزار شد، با تبریک روز کارگر و معلم به این دو قشر مهم جامعه، راهحل مشکلات کشور را مشارکت مردم در همه زمینهها عنوان کرد و گفت: وقتی در مسائل اجتماعی و فرهنگی به نظر مردم اعتنا نمیکنیم، آنها در مسائل اقتصادی و سیاسی حامی ما نخواهند بود. باید مشارکت واقعی در همه زمینهها داشته باشیم. مگر قدرتی غیر از مردم داریم؟
بنا به روایت سایت حسن روحانی، رئیس جمهوری سابق کشورمان، با اشاره به روزهای سخت کشور در ۴۵ سال گذشته، از جنگ تحمیلی هشت ساله تا تحریمهای هستهای، اظهار داشت: در روزهای سخت، عمده توان ما برای عبور از مشکلات متکی به حضور مردم بود. مردم با حاکمیت همفکری و همکاری و کمک میکردند یا خواست حاکمیت را قبول میکردند. در جنگ ۸ ساله اگر مردم نمیآمدند و اگر بسیج نبود، ما توان آن را نداشتیم در برابر عراق بجنگیم. اگر صنایع وارد نمیشدند ما گلوله توپ و خمپاره نداشتیم. فقط با نیروی مسلح، ارتش و سپاه و ژاندارمری مشکلات حل نمیشد.
رئیس دولت تدبیر و امید با تأکید بر اینکه اگر مردم از حکومت فاصله گرفتند، اداره جامعه سخت خواهد بود، افزود: ما در دولت دوازدهم با مشکلات ویژهای روبهرو بودیم. گویا داعش و ترامپ و کرونا کافی نبود که اقداماتی هم در داخل شد تا دولت را زمین بزنند. در طول ۴ سال دولت دوازدهم به مردم گفتند اگر ما بیاییم مسائل شما را در کوتاهمدت حل میکنیم. در اقتصاد و سیاست و سیاست خارجی به مردم قول دادند، گفتند برجام دولت قوی میخواهد. اما ضربه کاری میزان مشارکت در انتخابات ۱۴۰۰ پس از انتخابات کمرمق مجلس در سال ۱۳۹۸ بود. وقتی مردم کنار زده میشوند و در امور کشور مشارکت ندارند، چطور میخواهند مشکلات را حل کنند؟
او رمز توفیق برجام را حمایت ۸۰ درصدی مردم از آن عنوان کرد و گفت: تکیهگاه ما در مذاکرات برجام مردم بودند. در تمام نظرسنجیها حتی نظرسنجیهایی که مخالفین دولت انجام دادند، نشان میداد ۸۰ درصد مردم موافق مذاکرات برجام بودند. چون اکثریت مردم پشتوانه برجام بودند، این قانون به تصویب رسید وگرنه نمیگذاشتند برجام تحقق پیدا کند. وقتی ۷۳ درصد مردم در انتخابات حضور پیدا کردند معلوم است از دولت منتخب حمایت میکنند، وقتی مشارکت زیر ۵۰ درصد شد، مشخص است چه مشکلاتی پیدا میکنیم؟ روزی در منطقه افتخار میکردیم انتخاباتی با ۸۰ و ۸۴ درصد مشارکت برگزار میکنیم، حالا باید حسرت انتخابات کشورهای همسایه را بخوریم.
رئیسجمهور ایران در دولتهای یازدهم و دوازدهم با یادآوری وعدههای مسئولان فعلی به مردم برای حل مشکلات اقتصادی و مقابله با فساد و راهاندازی سریع همه کارگاههای تعطیلشده اظهار داشت: امروز حتماً آن شرایط ویژه وجود ندارد؛ شرایط فروش نفت هم خیلی فرق کرده است. آنها مدعی بودند همه با هم و یکدست هستند، به همدیگر کمک میکنند تا مشکلات حل شود. گفتند اینها بلد نیستند بورس را اداره کنند، ما میآییم اداره میکنیم. در این ۳۰ ماه دولت سیزدهم، ارزش بورس ۴۶ میلیارد دلار تنزل پیدا کرده درحالیکه در ۳۰ ماهه اول دولت یازدهم، ۸٫۵ میلیارد دلار رشد داشت. در ۳۲ ماه دولت یازدهم، قیمت سکه ۱۱ درصد تنزل کرد، نرخ دلار هم در طول ۳ سال اول دولت یازدهم فقط ۹٫۸ درصد افزایش پیدا کرد. در سه سال اول دولت یازدهم رشد پایه پولی ۵۲ درصد بود اما در این ۳۰ ماه اخیر، ۱۰۰ درصد شده است. تورم ۴۳ درصدی در مرداد ۹۲، در انتهای سال ۹۴ به ۸ درصد رسید و تا فصل اول سال ۹۷ هم تکرقمی ماند. بدانید که در تاریخ ایران فقط یک بار تورم ۴۰ درصدی در سه سال پشت سر هم را تجربه کردیم؛ آن هم زمان جنگ جهانی دوم از سال ۱۳۲۰ تا ۱۳۲۲ بود. شاید سالهایی تورم ۴۰ تا ۴۹ درصد هم تجربه کردیم اما اینکه سه سال متوالی از ۱۴۰۰ تا ۱۴۰۲ تورم بالای ۴۰ درصدی باشد را هرگز در ۸۰ سال اخیر تجربه نکرده بودیم.
روحانی دلیل بهبود شرایط اقتصادی در دولت یازدهم را امیدواری مردم و حمایت آنها از حاکمیت و دولت دانست و افزود: در آن دوره انقلاب دیجیتال تحقق پیدا کرد. استارتآپها در آن ایام شتاب گرفتند. توسعه پهنای باند در فضای مجازی باعث شد مردم راحت شوند و بسیاری از مشاغل در آن بستر شکل بگیرد. امروز فضای مجازی چگونه است؟ در سالی که مقام معظم رهبری به عنوان «جهش تولید با مشارکت مردم» نامگذاری کردند، برخی سکوهای اقتصاد دیجیتال را میخواهند حاکمیتی کنند. بخش خصوصی را قبلاً خصولتی میکردند، الان خصومتی میکنند.
رئیس دولت تدبیر و امید ادامه داد: وقتی در توزیع قدرت مردم را مشارکت نمیدهیم، آنها در اقتصاد هم مشارکت نخواهند کرد. وقتی در مسائل اجتماعی و فرهنگی به نظر مردم اعتنا نمیکنیم، آنها در مسائل اقتصادی و سیاسی حامی ما نخواهند بود. باید مشارکت واقعی در همه زمینهها داشته باشیم. مگر قدرتی غیر از مردم داریم؟ توان هستهای و موشکی جای خود، اتفاقاً رشد اصلی توان هستهای و موشکی در دولت تدبیر و امید رخ داد. مشکل ما ایرانهراسی و کاهش قدرت بازدارندگی با قطعنامههای فصل هفتمی شورای امنیت بود که با حمایت جهانی از پیشنهاد جهان عاری از خشونت و افراطیگری از سوی ایران و برجام این فضا تغییر کرد. وقتی برجام امضا شد، اولین افرادی که به من تبریک گفتند دوستان منطقهای ما؛ عراق و سوریه و جهاد اسلامی بودند. برجام بازدارندگی ایران را افزایش داد. در آن شرایط که مردم با ما بودند توانستیم مشکلات را حل کنیم و به سمت توسعه و پیشرفت برویم.
هفتمین رئیسجمهور ایران، غفلت از امر توسعه کشور را نگرانکننده دانست و گفت: کشورهای اطراف ما در منطقه به فکر توسعه همهجانبه هستند اما متأسفانه عدهای در داخل فقط به فکر حفظ قدرت یک جناح اقلیت هستند و حتی به فکر حفظ نظام و کشور هم نیستند. کشور بدون توسعه حفظ نمیشود. توسعه هم بدون مشارکت مردم، ورود سرمایه خارجی به داخل و رابطه درست با دنیا امکانپذیر نیست. الان طرحهای عمرانی مهمی که در دوره ما ۶۰ تا ۹۰ درصد پیشرفت داشته را هم دنبال نمیکنند؛ فقط برخی مواردی که ما بیش از ۹۰ درصد پیش برده بودیم را به صورت محدود تکمیل میکنند.
روحانی خواستار حفظ کرامت مردم در عرصه اجتماعی در کنار حل مشکلات معیشتی آنها شد و گفت: دو نمونه اصلی حکومت اسلامی، حکومت پیامبر عظیمالشان اسلام(ص) و مولا امیرالمؤمنین(ع) است؛ باید ببینیم در امر به معروف و نهی از منکر سیره آن بزرگان چه بود؟ قرآن در بحث حجاب از نگاه افراد شروع میکند. امیرالمؤمنین نه تنها زن بیحجابی که از کنار جمع یارانش عبور کرد را تنبیه نکرد بلکه به دیگران گفت چرا به او نگاه میکنند؟ باید بررسی کرد که دستگاههای فرهنگی و صداوسیما در طول ۴۵ سال گذشته توانستند دینداری مردم را بیشتر کنند؟ واقعاً کار پلیس اینگونه نهی از منکر است و تعلیم این کار را دیدهاند؟ امروز سر ساخت مسجد دعوا میکنند درحالیکه اول باید نمازخوان تربیت کرد، اگر نمازخوان بیشتر شد، آنها خودشان مسجد درست میکنند. در مقولات اجتماعی کرامت و حیثیت مردم را باید حفظ کنیم. مگر در انقلاب کسی را به زور باحجاب کردیم؟ وقتی انقلاب شد بسیاری از زنان باحجاب شدند و حتی چادر به سر کردند.
او در پایان از انتشار پاسخ خود به نامه شورای نگهبان برای ردصلاحیت در انتخابات ششمین دوره مجلس خبرگان رهبری در آیندهای نزدیک خبر داد و تصریح کرد: من به ایرادات شورای نگهبان پاسخ خواهم داد تا مردم از سطح درک اعضای این شورا از مسائل حیاتی کشور مطلع شوند. موارد ردصلاحیت یکی ادعای اهانت به قوه قضائیه و شورای نگهبان است و دیگری عدم ایستادگی در برابر غرب و اشکال در اجرای برجام و… این پاسخ هم به این دلیل است که باور دارم جایگاه شورای نگهبان مقدس است و این شورا شکل گرفته تا مردم اطمینان حاصل کنند قوانین تدوینشده خلاف موازین اسلامی و قانون اساسی نیست. اگر داوری شورای نگهبان مورد تردید قرار بگیرد، به جمهوریت و اسلامیت ما ضربه وارد خواهد شد. مجلس اقلیت، دولت اقلیت و خبرگان اقلیت به نفع کشور و نظام نیست. به همین جهت باید احساس مسئولیت کنیم، ساکت ننشینیم و مردم را به مشارکت در همه امور و پشتیبانی از نظام و کشور تشویق کنیم.